Column: Hoe eet je een olifant?

En we lieten in de praktijk ook zíen dat het werkte. De evaluaties lieten zien dat de stikstofuitstoot daalde en de doelstelling voor halvering in 2028 op koers lag. Ik kan je zeggen, dat waren fijne jaren in de politiek. Best wel trots vertelde ik erover in mijn partij. Ik geloof in processen vanuit onderop. Ik houd van een bestuur dat oog heeft voor initiatieven vanuit onderop en aan de slag gaat met wat morgen al kan.

Op het moment dat de politiek zich ervan bovenaf mee gaat bemoeien begint het gedonder

Inmiddels weten we allemaal waar een andere politieke wind toe kan leiden. Op het moment dat de politiek zich ervan bovenaf mee gaat bemoeien begint het gedonder. Jaartallen worden een politieke speelbal en met een enorme zak geld wordt de schijn van een oplossing gewekt. Het meest pijnlijke vind ik dat mensen ook nog eens tegen elkaar worden opgezet met valse tegenstellingen. ‘U heeft maar één keus, koeien of huizen’.

Een lekkere oneliner die er in campagnetijd ingaat als zoete koek bij mensen die geen huis kunnen vinden. Maar wel een vals frame dat de aandacht afleidt van de echte problemen in zowel de woningbouw als in de stikstofaanpak. Deze week herhaalde de directeur van Neprom nog maar eens: „Stikstof is zeker een uitdaging bij woningbouwprojecten, maar het is niet de grootste uitdaging. Daar moeten we eerlijk over zijn.”

Er werd moord en brand geschreeuwd toen het transitiefonds werd gehalveerd

Ik kreeg hetzelfde gevoel bij de hele discussie over het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Er werd moord en brand geschreeuwd toen het transitiefonds werd gehalveerd. „Het natuurbeleid gaat de prullenbak in”, werd er van de daken geschreeuwd. Ik adviseer iedereen die meteen in de overdrive gaat om eerst eens de tijd te nemen om de analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving over het NPLG te lezen. Ze leggen de vinger op de zere plek. Provincies dienden voor 60 miljard aan plannen in terwijl er maar 24 miljard beschikbaar was.

Daarbij wordt door het planbureau ook nog eens de pijnlijke conclusie getrokken dat het met al die plannen nog niet eens zeker is of de NPLG-doelen kunnen worden behaald. Het planbureau komt ook met een oplossingsrichting. Dit staat mooi verwoord in het rapport: ‘How to eat an elephant: one bite at a time’. Hoe pak je grote vraagstukken aan? Hap voor hap, stap voor stap. In plaats van bakken met geld uit te geven aan het perfecte plan, kan er ook voor worden gekozen om te beginnen met die stappen die nu al mogelijk zijn, waar draagvlak voor is en die gegarandeerd meteen resultaat opleveren.

Het geeft me zoveel energie om nu weer elke dag in de praktijk te laten zien wat er met samenwerken vanuit onderop mogelijk is

In 2022 verruilde ik de politiek voor de praktijk van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer in het Gelderse Rivierenland. Ik heb er geen dag spijt van gehad. Het geeft me zoveel energie om nu weer elke dag in de praktijk te laten zien wat er met samenwerken vanuit onderop mogelijk is. Gewoon vandaag al doen wat morgen kan levert zoveel energie en inspiratie op. En tegelijkertijd werken we daarmee vandaag al aan het verbeteren van de waterkwaliteit, verminderen we de emissies, investeren we in de groen-blauwe dooradering en verbeteren we de bodemkwaliteit.

Het eenmalige transitiefonds mag dan wel flink zijn verkleind, maar met een jaarlijkse structurele bijdrage van een half miljard voor oplossingen vanuit onderop bereiken we met het agrarisch natuurbeheer misschien wel veel meer. In ieder geval zetten we elke dag een positieve stap in de goede richting. Ik voel me soms net weer dat broekie dat in 2007 de Brabantse Staten inkwam. Waar we elkaar opzochten, samenwerkten én resultaten boekten.

Stap voor stap, hap voor hap.