Column: Coalitieakkoord stelt doelen NPLG fors bij

Zoals dat in de Haagse politiek gaat zijn politieke partijen die niet in een nieuwe coalitie vertegenwoordigd zijn kritisch op de plannen van de partijen die wel in de nieuwe regering gaan plaatsnemen. Deze week moest Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging zich daarom verdedigen, omdat het grootste deel van het stikstoffonds wordt geschrapt. Even afgezien van het feit dat dit fonds helemaal niet bestaat, want het is in feite gewoon een Excelsheet waarin wordt bijgehouden hoeveel geld er wordt geleend door de overheid in het kader van alle maatregelen die LNV niet uit haar begroting zelf wil betalen. Maar goed, D66 en CDA hadden er grote moeite mee.

Beide partijen hebben blijkbaar nog niet door dat andere voornemens uit het coalitieakkoord de noodzaak van zo’n fonds ter discussie stelt. Of in ieder geval de omvang van het fonds dat van 25 miljard inkrimpt naar 5 miljard euro.

Aanpassing doelen

Neem het voornemen om een rekenkundige ondergrens van 1 mol stikstof in te stellen. Daarmee legaliseert het nieuwe kabinet alle PAS-melders waardoor een deel van de stikstofopgave vervalt. Neem het schrappen van de kritische depositiewaarde uit de wet. Dan vervalt er direct een groot doel om de veestapel in te krimpen, lees veel geld om bedrijven uit te kopen of rechten van de markt te krijgen. Het gelijk trekken van waterkwaliteitsnormen is een ander voorbeeld. Veel waterschappen hebben normen vastgesteld die niet realiseerbaar zijn. Soms zijn natuurlijke achtergrondwaarden al hoger dan de huidige normen en mede daarop zijn de met nutriënten verontreinigde gebieden gebaseerd. Of de bufferzones langs beken en andere watergangen die smaller kunnen worden volgens de coalitie. Die stroken zijn door Rutte c.s. bedacht zonder dat daar wetenschappelijke onderbouwing voor is en door de stroken smaller te maken neemt de ruimtelijke opgave om ze te realiseren af.

Van 60 naar 5 miljard euro

Het zijn zomaar enkele voorbeelden die direct ingrijpen op de torenhoge ambities die het huidige demissionaire en vorige kabinet bij de provincies hebben neergelegd binnen het NPLG. Wanneer daar een streep door gaat, of de normen gaan terug van utopische naar realistische waarden, dan zijn er veel minder maatregelen nodig in het landelijk gebied. Dus kan die grote pot met geld om bedrijven te extensiveren, te verplaatsen, maar vooral uit te kopen ook fors kleiner.

Ik zeg wel dat het om een grote pot met geld gaat, maar de provincies leverden samen plannen in voor 60 miljard euro om aan alle doelen uit het NPLG te kunnen voldoen. De doelen waren daarmee feitelijk al onhaalbaar en met slechts 5 miljard blijft er nagenoeg niets van over.

NPLG-vacuüm

Dat besef drong deze week ook bij provincies door. Die zitten na de presentatie van het coalitieakkoord in een NPLG-vacuüm. Conform afspraken met het huidige demissionaire kabinet moeten ze in september hun definitieve plannen insturen naar het Rijk. Alleen is dat gebaseerd op de huidige doelen. Nu dat ter discussie staat weten provincies eigenlijk niet goed waar ze aan toe zijn. Vol gas doorgaan slaat nergens op.

Op de rem

Provinciebesturen met veel BBB-invloed zullen op de rem gaan trappen en het definitief vaststellen van de plannen naar achteren schuiven. Ze zullen eerst willen weten wat het coalitieakkoord voor impact gaat hebben op de ambities. Ook het voornemen om extra nationale wetgeving die bovenop de Europese afspraken zijn gezet te schrappen, roept daarbij vragen op.

Neem de bossenstrategie die bepaalt dat bossen die door Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten worden gekapt binnen Natura 2000-gebieden in dezelfde provincie op landbouwgrond terug geplant dienen te worden. Is dat een nationale kop bovenop Europees beleid? Of kun je de natuurbeheerders als Rijk ook de opdracht geven dat ze op eigen terrein een herplantplicht hebben? Kortom, het vraagt tijd om overal goed met de stofkam doorheen te gaan om die nationale kop qua wetgeving en ambities eraf te halen.

In Groningen liet de gedeputeerde deze week al een ballonnetje op, om het proces rondom het NPLG te vertragen. Daar zit nu een spoeddebat aan te komen. In Overijssel spreekt de gedeputeerde over het on hold zetten van het NPLG.

Perspectief

Misschien is er een mooie gulden middenweg te vinden en processen waar echt draagvlak voor is zoveel mogelijk door te laten gaan en daar die 5 miljard aan te besteden. Projecten waar boeren en provincie elkaar gevonden hebben en de boeren perspectief zien, kunnen dan door. Dan komt er toch nog iets goeds uit het NPLG.