Column: Uitbreiding defensie juist wel in natuurgebieden!

Eind mei werden boeren en burgers op acht locaties in Nederland opgeschrikt, omdat het ministerie van Defensie nieuwe locaties zoekt voor grootschalige munitieopslag. Op sommige locaties, zoals in Hummelo-Toldijk in de Gelderse Achterhoek, werden boeren en burgers zelfs overvallen door een informatiebijeenkomst, waarvoor ze niet waren uitgenodigd. Defensie vond het uitnodigen niet nodig, want dat deden ze nooit. Daar kun je van alles van vinden, maar laat ik het maar houden op het punt dat het vertrouwen in de overheid er niet door wordt vergroot.

Het zoeken naar geschikte locaties voor munitiedepots, maar ook nieuwe oefenterreinen en laagvlieggebieden, is volgens Defensie noodzakelijk door de toegenomen spanningen in Europa; lees de oorlog in Oekraïne. Na tientallen jaren van bezuinigingen en afschalen, moet het leger nu weer worden opgebouwd en dat vraagt ruimte. Ruimte op de grond en in de lucht. Tenzij je pacifist bent, kun je daar volgens mij niet tegen zijn. Ik vind ook dat Nederland zijn steentje moet bijdragen om onze wijze van samenleven te beschermen.

Veel woningen slopen

De vraag is wel waarom bijvoorbeeld die munitiedepots in agrarisch gebied moeten liggen. Zoals Remkes al zei, niet alles kan overal, dus ook niet in landbouwgebieden. In Hummelo gaat het bijvoorbeeld om 104 woningen en bedrijven die van de kaart worden geveegd. Het is bovendien een gebied dat twintig jaar geleden bestempeld werd als landbouwontwikkelingsgebied, waar boeren naar toe konden om ruimte te maken voor natuur. In Buren liggen twee zoekgebieden en treft het respectievelijk 30 en 36 woningen en bedrijven. Het raakt daar ook een beschermd weidevogelgebied. Zo zijn er bij iedere zoeklocatie bezwaren.

Defensie is tot deze locaties gekomen op basis van een aantal eisen. Het terrein dient bijvoorbeeld minimaal 70 hectare groot te zijn, er mogen geen wegen doorheen lopen, er is wel een goede ontsluiting via hoofdwegen nodig, et cetera. Een interessante eis is: ‘Buiten Natura 2000-gebieden - de locatie kan wel gelegen zijn in landbouwtransitiegebieden’. Door al die voorwaarden te projecteren op kaarten, komt Defensie uiteindelijk tot de conclusie dat er acht agrarische locaties overblijven.

Eis of visie?

De vraag is of die eisen allemaal van belang zijn. Gezien de opstelling van de kabinetten Rutte 3 en 4 richting de landbouw kan ik me goed voorstellen dat de ruimte voor Defensie vooral in landbouwgebieden wordt gezocht. Minister Staghouwer verspeelde immers in Brussel de derogatie ook, omdat de regering van mening was dat de landbouwsector moest krimpen. Een nieuwe derogatie was niet langer nodig. Vanuit diezelfde redenering volgt met een groot opkoopfonds en opkoopregelingen dat er agrarisch onroerend goed beschikbaar komt. Dus zouden er mogelijkheden voor andere functies ontstaan. Ik weet niet of het zo is, maar het zou geen vreemde gedachte zijn. Ik kan anders niet verklaren waarom de eis is opgenomen, waarom een munitiedepot niet binnen een Natura 2000-gebied mag liggen.

Juist in natuur

De Vogel- en Habitatrichtlijn zegt daar niets over. We moeten de natuur binnen die gebieden natuurlijk wel goed beschermen en als het kan verbeteren, maar dat is niet strijdig met taken van Defensie. Juist niet zou ik zeggen. Veel militaire terreinen in Nederland herbergen een goede natuurkwaliteit. Waar natuurorganisaties er alles aan doen om zo weinig mogelijk activiteiten in natuurterreinen te laten plaatsvinden, blijkt een beetje reuring juist voor extra natuurkwaliteit te zorgen. Een tank die door een gebied rijdt of een paar kruipende militairen zorgen ervoor dat de grond beroerd wordt en dat biedt kansen aan flora en fauna. Een citaat op de website van de rijksoverheid: ‘De oefeningen zelf maken bijzondere natuur mogelijk. Zo legt de zandhagedis juist graag eieren in net omgeploegde aarde.’

Nieuwe werkelijkheid

Defensie bezit 30.000 hectare aan oppervlakte. Twee derde daarvan is beschermd natuurgebied en de terreinen zijn meestal niet toegankelijk voor publiek. Je zou als buitenstaander zeggen dat dit ideale terreinen zijn voor een munitiedepot. Ze zijn immers afgesloten voor publiek en er staan geen woningen en bedrijven die opgekocht en gesloopt hoeven te worden. Dat financiële plaatsje is ook van belang nu het nieuwe kabinet moet gaan bezuinigen en het grootste deel van het stikstoffonds is geschrapt. Die nieuwe werkelijkheid betekent minder beschikbaar agrarisch onroerend goed dat her bestemd dient te worden. Alles bij elkaar vraagt het om een heroverweging en om een onderzoek binnen Defensie zelf. Door het opnemen van de eis dat het niet binnen Natura 2000 mag liggen, zijn veel terreinen buiten beschouwing gelaten. Maar ik kan me voorstellen dat bestaande terreinen van Defensie en voormalige terreinen van Defensie uitermate geschikt kunnen zijn.

BBBezinning

De Tweede Kamer met BBB voorop zal het kabinet zo’n opdracht kunnen geven. Met een minister van Landbouw en Stikstof, een staatssecretaris voor Natuur, een minister voor Ruimtelijke Ordening en een staatssecretaris op Defensie heeft BBB alles in handen binnen kabinet Schoof om hier gehoor aan te geven. Tijd voor een beetje BBBezinning.