Kritische kanttekeningen NAJK en FDF bij landbouwplannen nieuwe kabinet

In haar reactie op het regeerprogramma constateert het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) tevreden dat in de landbouw de nadruk wordt gelegd op perspectief voor de blijver en het vergroten van het aantal succesvolle bedrijfsopvolgingen. Roy Meijer voorzitter NAJK: ‘Onze sector vergrijst als een malle. Dit alles moet plaatsvinden binnen de gestelde duurzaamheidsdoelen en dat vraagt nog wel om een concrete uitwerking.’

NAJK is blij dat het kabinet de Nederlandse landbouw een duidelijke meerwaarde toekent. ‘Onze sector heeft een belangrijke rol voor de voedselzekerheidsopgaven op zowel mondiaal, Europees, als nationaal niveau. Volgens het regeerakkoord vervult onze sector dit door hoogproductief te zijn en efficiënt.’

Doelsturing positief

Ook is NAJK positief over de keuze voor doel- in plaats van middelsturing op het gebied van stikstof- en broeikasgasemissies. ‘Daardoor mag je als boer zelf bepalen hoe je de doelen haalt, mits je ze maar haalt.’ NAJK begroet ook de keuze voor een overgang van stikstofdepositie- naar stikstofemissiebeleid. Dat geldt ook voor de keuze om bij de Europese goedkeuring en de nationale toelating van gewasbeschermingsmiddelen onafhankelijke wetenschappelijke adviezen van bevoegde instanties te respecteren.

NAJK is ook blij met het voornemen van het kabinet om vanaf 2026 structureel 500 miljoen euro beschikbaar te stellen voor langjarig en marktconform betaald agrarisch natuurbeheer. Zij vraagt zich wel af of met dit geld de duurzaamheidsdoelen kunnen worden behaald.

Kritische noten

De jonge boeren plaatsen echter ook enkele kritische kanttekeningen. Zo mist NAJK een duidelijke uitwerking als het gaat om het legaliseren van PAS-melders en interimmers. ‘De laatste categorie komt zelfs niet eens in het regeerakkoord voor. De aanpak die het vorige kabinet hiervoor had ontwikkeld, het Nationaal Plan Landelijk Gebied, is door dit kabinet afgeschoten en bestaat daarom niet meer. Veel leden van ons blijven nog steeds in onzekerheid zitten over de vraag of ze wel of geen natuurbeschermingswetvergunning krijgen. Enkel opschrijven dat het moet, maar niet met welke aanpak geeft hen weinig tot geen houvast’, vindt Meijer.

Ook mist NAJK bij doelsturing de handvatten om dit toe te passen bij het dossier waterkwaliteit en mestbeleid, de belangrijkste dossiers van de komende jaren.

Positieve punten

Farmers Defence Force (FDF) ziet in haar reactie op de kabinetsplannen positieve punten zoals het vergroten van de plaatsingsruimte via aanpassing van de Nitraatrichtlijn: afschaffing van de grens voor plaatsing van dierlijke mest (170 kilo stikstof per hectare) en in te zetten op Europese maatregelen ter overbrugging, zolang die grens nog wel is opgenomen in de Nitraatrichtlijn.

Verder constateert FDF tot haar tevredenheid een aanpassing van de derogatievrije zones langs Natura 2000-gebieden naar 100 meter, het vergroten uitrijdseizoen, een correctiefactor voor gasvormige verliezen, het vergroten van de exportmogelijkheden voor mest en het verhogen van graslandsubsidies.

Aan de andere kant stelt FDF dat de door minister Wiersma aangekondigde maatregelen het heetste hangijzer voor veehouders voor de korte termijn niet oplossen. De acute mestcrisis die in 2024 is ontstaan zal in 2025 nog verergeren

Overgangsperiode uitonderhandelen

FDF wil graag met de minister om tafel om nog een aantal maatregelen te bespreken die voor verlichting kunnen zorgen. Volgens FDF moet er met spoed een overgangsperiode uit onderhandeld moeten worden met Brussel naar de volgende derogatie in 2026. Dit omdat derogatie volgens haar aantoonbaar een positief effect heeft voor de waterkwaliteitsnormen.

Verder kunnen volgens FDF de bufferstroken met terugwerkende kracht worden afgeschaft, omdat monstername in het verleden al heeft aangetoond dat er geen sprake is van af- of uitspoeling van dierlijke mest van grasland.

FDF vindt dat de minister ten onrechte geen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheden die de EU heeft geboden voor afschaffing van de braakregeling, met als reden dat volgens haar de RVO geen zin zou hebben in het extra werk dat dit oplevert.

Graslandnorm onbespreekbaar

Een graslandnorm of verdere aanscherping van de grondgebondenheidsvoorwaarden is onbespreekbaar voor FDF. De boerenactiegroep is ook geen voorstander van dwingend emissiebeleid. ‘De EU-wetgeving schrijft depositiebeleid voor en er is ons in het hoofdlijnenakkoord toegezegd dat er geen (verplichte) nationale koppen op Brussels beleid zal komen.’

Wanneer de werkelijke cijfers worden doorgevoerd, is er volgens haar bovendien geen enkele wetenschappelijke of ecologische grond om de veestapel verder te laten krimpen in Nederland. ‘Er moet door deze BBB-minister een breuk met het verleden worden gemaakt.’