Column: Zonering rond natuur heeft wél effect
Minister Wiersma stuurde met haar stikstofplannen ook een klein rapportje van het RIVM mee naar de Tweede Kamer. Daar ontstond tumult over. FDF kwam bijvoorbeeld met een persbericht dat de commissie-Schoof de wet overtreedt en 2,2 miljard verspilt. Dat is een terechte conclusie op basis van het rapportje van het RIVM. Maar we hoeven niet veel waarde toe te kennen aan deze snelle rekenexercitie. Het RIVM erkent zelf ook dat het een snel uitgevoerd onderzoek is, zonder al te veel detail. Dat komt waarschijnlijk doordat de commissie-Schoof snel antwoord nodig had. Maar ik vermoed dat ze met meer tijd niet tot hele andere conclusies zouden komen.
1.853 landbouwbedrijven
In het rapport staat hoeveel landbouw- en industriebedrijven in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden staan, en in de zones van 250, 500 en 1.000 meter daar omheen. Wiersma wil rond stikstofgevoelige natuur 250-meterzones instellen. Te beginnen bij de Peel en de Veluwe, waar een forse stikstofreductie moet plaatsvinden. Het was al langer bekend dat het in die zones om ruim 1.800 boerenbedrijven gaat, die dan met extra beleid te maken krijgen. Het rapport geeft voor het eerst het exacte aantal: 1.853 bedrijven. In die zones staan ook 45 industriële bedrijven. Bij 500 meter brede zones stijgt het aantal naar 3.077 boerenbedrijven en 66 industriële bedrijven. Binnen Natura 2000-gebieden staan overigens ook nog 53 veebedrijven.
Rendement 1,6 procent
Daar sloeg FDF niet op aan. Het ging om een ander tabelletje. Daarin staat wat het rendement is als alle emissies in die zones zouden stoppen op de stikstofdepositie in de Natura 2000-gebieden. En dan is het schrikken. Je verwacht een hoog rendement. Maar wanneer alle veehouders binnen de Natura 2000-gebieden stoppen, neemt de stikstofdepositie slechts met 4 procent af. Wanneer alle veehouders en industriële bedrijven stoppen in de 250-meterzone, is het effect slechts 3,7 procent. Wanneer alle veehouders stoppen in Nederland zou het rendement slechts 1,6 procent zijn. Tja, dan snap ik wel dat FDF zegt: ‘Stop met die flauwekul.’
De uitkomst van de berekening van het RIVM is gebaseerd op Aerius 2023 en data uit 2022 van het aantal landbouwbedrijven. Waarom het RIVM met verouderde gegevens werkt, is mij een raadsel. Maar ook dat maakt voor de uitkomst nog niet zoveel uit. De fout zit namelijk in Aerius zelf. Toch vindt het RIVM nog steeds dat dit model de stikstofdepositie goed voorspelt.
Lieftinghsbroek en De Heij
In de eerste plaats blijkt uit nieuw onderzoek van onder meer Wageningen UR bij Natura 2000-gebied Lieftinghsbroek in Groningen dat de ammoniakemissie van een normale roostervloer in een ligboxenstal minder ammoniak uitstoot dan waar het RIVM nu vanuit gaat in Aerius. In plaats van 13 kilogram ammoniak per dierplaats blijkt de emissie 10,5 kilogram te zijn. Trouwens, een emissiearme vloer op een tweede locatie stoot wel uit wat het belooft. Dat is ook fijn om te weten.
En Aerius-deskundige Wouter de Heij presenteerde zijn tweede stikstofonderzoek. Daarin komen het onderzoek van Lieftinghsbroek en ook ander recent onderzoek aan bod. Hij vergeleek de metingen met de voorspellingen van Aerius en toont op die manier aan dat er veel meer ammoniak veel dichter bij de bron neerslaat. Het gaat volgens hem om een factor 5 tot 8 ten opzichte van waar Aerius nu mee rekent. En als er meer dichtbij neerslaat, komt er minder in de natuur terecht.
Korenburgerveen als voorbeeld
Daarom kan een zonering rond- om stikstofgevoelige habitattypen met een forse emissiedaling ook echt effect sorteren. Een mooi praktijkvoorbeeld is het Korenburgerveen in de Gelderse Achterhoek. Daar ligt hoogveen. Om daar de huishouding te verbeteren, is daar in de jaren negentig een bufferzone omheen gekomen. Daardoor werden er landbouwbedrijven verplaatst, met als bijkomend effect dat er dus minder stikstofdepositie plaatsvindt. Ondanks dat Aerius daar een stikstofdepositie berekent die 2,5 keer hoger is dan de kritische depositiewaarde van hoogveen, gaat het goed met de natuur en herstelt het hoogveen. Stikstofdepositie is daar geen drukfactor meer.
