Column: Laat Commissie Hordijk ook natuurkaart Aerius toetsen

Aerius is een ingewikkeld rekenmodel, ik zou niet weten hoe ik moet controleren of de stikstofgevoelige natuur bij mij in de buurt goed is ingetekend. Toch vindt de minister dat boeren en burgers zelf moeten opletten of de gegevens in het Aerius-model kloppen. En als zij fouten ontdekken, kunnen zij dat melden bij de provincie. Provincies zijn verantwoordelijk voor het intekenen van de stikstofgevoelige natuur, maar hoeven boeren en burgers daarover niet actief te informeren. “Het betreft een weergave van de feitelijke situatie, het is geen juridische of beleidsmatige beslissing”, is het argument van de minister voor deze werkwijze. Het klopt dus dat een boer die in Aerius ontdekte dat er stikstofgevoelige natuur op zijn land was ingetekend, daarover niet rechtstreeks is geïnformeerd, bevestigt minister Schouten deze week aan de Tweede Kamer. Ik ben benieuwd of de Tweede Kamer ook vindt dat een overheid boeren niet hoeft te informeren, maar zonder meer stikstofgevoelige natuur op hun land mag intekenen.

Ik vind dit een merkwaardige situatie. Stikstofgevoelige natuur heeft grote impact voor bedrijven in de omgeving. Boeren worden opeens piekbelaster voor de stikstofwet. En daarover hoeft de overheid hen niet te informeren? Dat moeten zij zelf checken in een ondoorgrondelijk stikstofmodel? Hebben wij hier te maken met de transparante overheid? Nee, wij hebben hier een overheid die burgers inzicht onthoudt in plaats van geeft.

Vier weken vragen en doorvragen heeft tot nu toe geen enkel bewijsstuk opgeleverd.

Het intekenen van de gebieden valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de provincies, schrijft minister Schouten. Het STAF-researchteam klopte aan bij vier provincies en het Interprovinciaal Overleg (IPO) voor een bewijs van die bestuurlijke verantwoordelijkheid. Waar een bestuur aan het werk is, is er iets van een agenda, een verslag of vergaderstuk. Vier weken vragen en doorvragen heeft tot nu toe geen enkel bewijsstuk opgeleverd. De provincies kijken naar IPO, en IPO kijkt naar LNV en LNV weer naar de provincies. Iedereen is druk het eigen straatje schoon te vegen. Ondertussen kloppen Statenleden massaal aan bij STAF voor een uitdraai van de natuurgebieden in hun provincie. Omdat die in eigen huis niet verkrijgbaar is.

De Provincie Friesland gaf aan dat er nog geen bestuurlijke besluitvorming had plaatsgevonden, en stikstofgevoelige leefgebieden derhalve nog niet waren ingetekend. STAF stuurde de Provincie als service ook maar een uitdraai uit Aerius, zodat zij kon zien dat de gebieden al voortvarend waren ingetekend.

Volgens de minister is het proces transparant verlopen en verwijst naar de zomer van 2017. Toen is inderdaad actief gecommuniceerd dat de extra gebieden zouden worden ingetekend. Maar daar bleef het bij. Er werd niet verteld bij wie die 83.942 stikstofgevoelige hexagonen in de achtertuin zouden komen, of bij de voordeur. Verder meldt de minister ook niet dat er geregeld wijzigingen zijn, dit jaar zelfs in 35 gebieden. Er zijn bijvoorbeeld duizenden stikstofgevoelige hectares toegevoegd aan de Veluwe en Rijntakken. Wederom zonder dat bekend te maken bij mensen die daarvan gevolgen kunnen ondervinden.

Minister Schouten spreekt van transparantie. Maar in de regio’s weten boeren van niets.

Minister Schouten spreekt van transparantie. Maar in de regio’s weten boeren van niets. Datzelfde geldt voor Statenleden bij provincies. Wel op de hoogte blijken de partijen die geld verdienen aan stikstofgevoelige natuur. “Provincies verlenen de opdracht voor de karteringen vaak aan terreinbeherende organisaties en andere eigenaren van natuurterreinen die subsidie krijgen voor beheer en monitoring”, schrijft de minister.

Er is al jaren kritiek op het rekenmodel Aerius. De minister liet het daarom controleren door een commissie van deskundigen, de Commissie Hordijk. De kritiek van deze commissie is niet mals: Aerius is niet doelgeschikt. De Commissie Hordijk toetste helaas niet de onderbouwing van de habitatkaart van Aerius, ondanks dat ook hierop al jaren kritiek is. Reden is dat de taakopdracht anders te groot zou worden. Ik wil minister Schouten dringend verzoeken de Commissie Hordijk een tweede opdracht te verstrekken: het checken van de habitatkaart in Aerius inclusief de procedure voor het intekenen van de stikstofgevoelige hexagonen. Op de huidige schimmige werkwijze kunnen en mogen boeren niet vertrouwen.

Jaap Haanstra, voorzitter STAF