Insecticide DDT aangetroffen in grutto; Nederlandse boer niet de oorzaak
DDT wordt al sinds 1973 niet meer toegelaten in Nederland, maar is zeer persistent in het milieu. In Nederland en andere landen wordt DDT nog steeds aangetroffen, vooral in (water)bodems. Volgens de onderzoeksinstituten is de bodem en de daarin levende bodemfauna de belangrijkste DDT-besmettingsroute voor de grutto’s. In onder andere westelijk Afrika, het overwinteringsgebied van de grutto, is het middel nog wel toegestaan in de strijd tegen de malariamug.
Nick van Eekeren, onderzoeker van het Louis Bolk Instituut vertelt dat Nederlandse boeren niets kunnen doen aan het feit dat DDT is aangetroffen. „DDT werd in Nederland vooral gebruikt op landbouwpercelen en niet op graslandpercelen waar de grutto’s hun voedsel vinden. De kans is groot de ze DDT letterlijk en figuurlijk oppikken in de overwinteringsgebieden in bijvoorbeeld Afrika, waar DDT nog wel gebruikt wordt.”
CLM Onderzoek en Advies en het Louis Bolk Instituut ontdekte DDT tijdens een verkennend onderzoek naar de aanwezigheid van pesticiden in de grutto. Tijdens dit onderzoek zijn 14 monsters geanalyseerd, bestaande uit 11 niet-uitgekomen grutto eieren en 3 dode grutto’s (waarvan 1 kuiken). In alle monsters is de insecticide DDT aangetoond. In een volwassen grutto is daarnaast ook DEET (een insectwerende stof) aangetroffen.
Geen glyfosaat
Tijdens het verkenningsonderzoek zijn de grutto’s en eieren ook onderzocht op 727 andere pesticiden waaronder glyfosaat. Op DDT en DEET na zijn er geen andere pesticiden aangetroffen in de onderzochte grutto’s. Maar dat betekent volgens Van Eekeren niet dat de pesticiden geen invloed hebben op de grutto’s en weidevogels in het algemeen. „Pesticiden en met name insecticiden (zoals o.a. vliegenbestrijdingsmiddelen red.) zorgen ervoor dat er minder insecten zijn, terwijl die het voedsel zijn voor de weidevogels. Daardoor kan het gebruik van insecticiden wel degelijk effect hebben op weidevogels. Ook als het niet in de vogels zelf wordt aangetroffen.”
De gevonden concentraties DDT lijken dusdanig laag dat acute en chronische toxische effecten niet te verwachten zijn. DDT heeft bij vogels onder ander een negatief effect op de dikte van de eierschaal, waardoor eieren kunnen breken en het broedsel mislukt. De concentratie waarbij dit effect optreedt verschilt per vogelsoort.
Vervolgonderzoek
De onderzoeksinstanties kunnen nog niet zeggen of er restanten van DDT in de (water)bodems in de overwinteringsgebieden in Zuid-Europa en West-Afrika zitten. Hiervoor zouden in de bekende overwinteringsgebieden monsters genomen moeten worden. Tijdens vervolgonderzoek moet volgens CLM en het Louis Bolk Instituut meer monsters van vetweefsel en lever van adulte grutto’s geanalyseerd worden, aangezien hier deze stoffen vaak ophopen. Een belangrijke vraag die volgens de onderzoekers nog onbeantwoord is, is wat de specifieke relatie is bij de grutto’s tussen het reproductiesucces en de concentratie DDT in het ei.
