Column: Een nieuw regeerakkoord

Je kunt grote woorden gebruiken, je kunt grote bedragen noemen maar uiteindelijk gaat het om de concrete plannen die je wilt uitvoeren of je überhaupt iets gaat bereiken. Soms is de scheidslijn tussen iets goeds doen en de plank helemaal mis slaan heel dun.

Plank misslaan

Als ik de bedragen hoor die gelinkt worden aan het opkopen en saneren van veehouderijbedrijven bekruipt mij het gevoel dat het nieuwe kabinet hier veel risico loopt om de plank volledig mis te slaan. Als je een beweging in de landbouw wilt forceren naar een duurzame, milieu- en klimaatvriendelijke toekomst dan is ieder euro die je besteedt aan de opkoop van bedrijven een slecht bestede euro. Het helpt de landbouw namelijk niet vooruit, het demotiveert juist alleen maar.

Tegelijkertijd is het ook wel helder dat er in een aantal gebieden fors ingegrepen gaat worden om de stikstofuitstoot op de nabijgelegen natuurgebieden te verlagen. Bedrijven opkopen of verplaatsen is dan het eerste waar veel mensen aan denken. Dit zal ook moeten gebeuren, laten we daar ook eerlijk over zijn. Maar nog veel belangrijker is het om er voor te zorgen dat de achtergebleven boeren en het gebied in z’n totaliteit ook een betere toekomst hebben na deze forse ingreep. Er zou dus veel meer aandacht uit moeten gaan naar wat er nodig is om de landbouw in die gebieden een mooie toekomst te bieden. Opkopen en verplaatsen van bedrijven is in mijn ogen dan ook alleen maar de eerste stap die nodig is. Het echte werk begint daarna pas met het ondersteunen van de boeren die hun bedrijfsvoering moeten aanpassen aan de nieuwe omstandigheden. Daar zou veel meer van de aandacht en van de euro’s naar toe moeten gaan.

Innovatie toch niet de oplossing?

Nu we het toch over stikstof hebben, ook daar zit iets mij niet lekker. Het lijkt erop dat er ook weer veel geld ingezet wordt op innovatie. Nu ben ik niet tegen innovatie, want innovatie heeft ons ook veel gebracht, maar ben er wel kritisch op. Er zijn allerlei innovatieve nieuwe systemen in ontwikkeling die de stikstofemissie van veehouderijbedrijven fors kunnen verminderen. Dat is mooi, maar levert het de boer ook echt iets op? Want het is toch weer de boer die moet investeren in die nieuwe technieken. Terwijl we weten dat de ruimte om te investeren er in de huidige situatie eigenlijk niet is. Met wat subsidie en mooie verhalen van de producent zullen we ons toch weer laten verleiden om die investeringen te doen. Maar het resultaat is dat de lasten weer bij ons liggen en de lusten bij de producent.

Volgens mij kunnen we het stikstofprobleem ook heel simpel maken. We importeren in Nederland grote hoeveelheden stikstof in de vorm van kunstmest en veevoer. Die verbruiken we in de landbouw en daarna exporteren we daar weer een klein deel van. De stikstof die achterblijft in Nederland, die veroorzaakt ons stikstofprobleem. Dat los je niet op met emissie-arme stal, dat los je alleen maar op door te streven naar zoveel mogelijk circulariteit! Ook hier is er dus een groot risico dat de eenzijdige inzet op een oplossing de echte oplossing in de weg staat.

Juiste zaken

Onze nieuwe minister van landbouw heeft dus een mooie taak, want met die 20 of 30 miljard kunnen we de landbouw echt een nieuwe en betere toekomst bieden. Mits we het geld aan de juiste zaken besteden.